blockchain
- Các cơ quan Nhà nước, cụ thể ở đây là Bộ Công an đã nhìn nhận đúng bản chất của cryptocurrency. Thứ trưởng chắc chắn đã nhận được sự tham vấn của đội ngũ kỹ thuật am hiểu về công nghệ blockchain.
- Chủ trương cho phép thí điểm vận hành sàn giao dịch tài sản mã hoá là thật và nghiêm túc.
Nửa bước tiến, chục bước lùi
Tôi mới nghe tin một sản phẩm blockchain tầm cỡ thế giới, được sáng lập và phát triển bởi những người Việt, lại vừa buộc phải ngừng phục vụ khách hàng từ Việt Nam để tránh rủi ro pháp lý. Tôi từng nghe về việc người dân nuôi lợn thời bao cấp: được phép nuôi, nhưng muốn mổ liên hoan một bữa cũng phải dấm dúi, vì nhà nước độc quyền giết mổ và phân phối thịt lợn.
Tôi lại cứ nghĩ đất nước mình đã qua thời kỳ ấy từ rất lâu rồi.
“Tiền ảo”
Năm 2018, tôi bắt đầu làm việc ở Kyber Network. Nếu mọi người chưa biết, Kyber Network được sáng lập bởi hai người Việt là Trần Huy Vũ và Lợi Lưu. Năm 2017, công ty này đã gọi vốn thành công 52 triệu đô la Mỹ. Từ đó cho đến nay, Kyber Network vẫn luôn là một trong những công ty tiên phong trên thế giới trong lĩnh vực sàn giao dịch tài sản mã hoá phi tập trung.
Trước khi vào Kyber Network, tôi chưa có một chút kiến thức nào về blockchain. Đối với tôi khi ấy, blockchain đồng nghĩa với bitcoin, và bitcoin là một loại tiền tệ thần bí ngoài vòng pháp luật người ta dùng để mua bán hàng quốc cấm trên chợ đen Silk Road.
Mọi thứ trở nên sáng tỏ đối với tôi sau đọc đi đọc lại mấy lần, từng dấu chấm phẩy tài liệu A Peer-to-Peer Electronic Cash System. Hoá ra cơ bản về mặt kỹ thuật, blockchain chỉ có ba khái niệm quan trọng: thuật toán đồng thuận (với bitcoin đó là proof of work), mã hoá bất đối xứng và mạng phân tán ngang hàng. Cả ba khái niệm này đều không mới, tôi đều đã được tiếp xúc từ khi còn học đại học. Lúc đó tôi có suy nghĩ: “Tại sao phát kiến vĩ đại và đơn giản như thế này mà người ta không nghĩ ra sớm hơn?” Sau này tôi mới ngẫm ra, các phát minh lớn đều phải dựa trên thành quả nghiên cứu của rất nhiều người trước đó. Ông Satoshi Nakamoto không thể sáng tạo ra bitcoin từ hư không, cũng như người nguyên thuỷ không thể một hôm chán săn bắt hái lượm rồi ngồi nghĩ ra cách làm tên lửa.
Nói dài như vậy để độc giả hiểu, blockchain nói chung và cryptocurrency nói riêng không có gì là “ảo” cả. Tất cả mọi thứ đều đơn thuần là toán học, đơn giản và minh bạch. Cryptocurrency dịch đúng ra thì phải là tiền mã hoá. Nếu bảo vệ an toàn khoá bí mật (một từ vô nghĩa gồm mấy chục chữ cái), người sở hữu tiền mã hoá luôn luôn có quyền sở hữu và tự do thực hiện giao dịch với tài sản của mình.
Tôi nghe nói ở một ngân hàng nọ, khách hàng một hôm phát hiện ra tiền gửi tiết kiệm của mình bỗng dưng biến thành trái phiếu. Trong trường hợp này thì tiền gửi của khách hàng mới thực sự là “tiền ảo”.
Vì một số lý do (chủ yếu là do tuổi trẻ nông nổi), tôi rời Kyber Network và không còn làm việc trong lĩnh vực blockchain nữa. Tuy nhiên, tôi vẫn không khỏi bức xúc mỗi khi có ai đó gọi tiền mã hoá là tiền ảo. Nếu có ông nào trót dại nói ra chữ “tiền ảo” trong bữa nhậu thì sẽ bị tôi gọi riêng ra phân tích cho một tiếng đồng hồ: tại sao “tiền ảo” thật hơn “tiền thật”, và vì sao phải gọi là tiền mã hoá thì mới đúng bản chất.
Trên các phương tiện truyền thông, kể cả các cơ quan báo chí chính thống của nhà nước, người ta vẫn đa số dùng từ “tiền ảo” thay cho tiền mã hoá. Ngày 19/3/2025, tôi có tham gia buổi tiếp xúc giữa Bộ Công an và đoàn doanh nghiệp Hoa Kỳ trong chương trình Vietnam Business Mission 2025 do Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) tổ chức. Tôi không khỏi bất ngờ khi Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nói về chủ trương của nhà nước cho phép thí điểm vận hành sàn giao dịch tài sản mã hoá. Độc giả lưu ý: Thứ trưởng dùng từ tài sản mã hoá thay vì “tiền ảo”. Chỉ đơn giản như vậy, nhưng đối với tôi điều đó đã thể hiện:
Cảm xúc của tôi sau buổi họp bồi hồi xúc động không kém gì lần Quang Hải ghi bàn từ chấm đá phạt vào lưới Uzbekistan tại Thường Châu năm 2018. Có lẽ nào lần này cơ hội vươn mình của chúng ta là thật?